Hoogwelgeboren Hugenoten
đ· Hoogwelgeboren Hugenoten In hontenisse
Het adellijke geslacht Collot dâEscury
De afstamming van de familie Collot dâEscury heeft zijn oorsprong in Frankrijk in de regio Champagne. Het deel van de achternaam âCollotâ is een âpatroniemâ, een afgeleide van een voorouder met de voornaam âNicolaasâ en het deel âdâEscury kan afkomstig zijn van âescurieâ een oude schrijfwijze van âĂ©curieâ (stal) en âEcuryâ is – wellicht niet toevallig – de naam van een aantal dorpen in de Champagnestreek.
David Collot (ca. 1547-1611) voerde de titel âSeigneur dâ (Heer van) Escury, naar een bezitting in PicardiĂ« en zijn zoon AndrĂ© (1610-1686) werd in 1653 door de Franse koning Lodewijk XIV in de adelstand erkend. Toen dezelfde vorst in 1685 het zgn. âEdict van Nantesâ ter bescherming van de âHugenotenâ, de destijds gangbare naam voor Franse Calvinistische protestanten, ophief, vluchtte AndrĂ© halsoverkop naar de meer tolerante âVerenigde Nederlandse ProvinciĂ«nâ. Zijn kleinzoon Hendrik Collot d’Escury (1682-1733) was de eerste dâEscury, die in âDe Verenigde ProvinciĂ«nâ woonde en werkte. Hij trouwde in âs-Hertogenbosch met de âNederlandseâ Johanna Martina Geertruid Sweerts de Landas en geldt als de stamvader van de âNederlandseâ tak van de familie. Bij Koninklijk Besluit van 14 januari 1816 nr. 52 werden de drie in rechte lijn afstammende broers Johan Marthe, Hendrik en Robert Collot dâEscury door koning Willem I in de Nederlandse adel ingelijfd met de titel van âbaron op allenâ, d.w.z. dat alle mannelijke en vrouwelijke nakomelingen in mannelijke lijn de titel âbaronâ, resp. âbaronesâ mochten voeren. De mannelijke telgen bekleedden een scala aan lagere en hogere functies op militair en politiek gebied, zoals legerofficier, schepen (raadslid) en burgemeester in stadsbesturen, kamerlid, provinciaal bestuurder en rentmeester van koninklijke domeinen.
In 1868 werd Hendrik Adolf AndrĂ© baron Collot dâEscury benoemd tot ârentmeester van het rentambt Hulstâ, d.w.z. administrateur en beheerder van het kroondomein in Oost-Zeeuws-Vlaanderen (een kroondomein bestaat uit staatsbezit als landgoederen en ander onroerend goed met gebruiksrecht door de vorst). Door deze aanstelling maakte dit van origine Franse adelsgeslacht zijn entree in de gemeente Hontenisse. Deze historische fotogalerij is gewijd aan de gezinnen van Hendrik Adolf AndrĂ© en zijn zoon Karel Jan AndrĂ© Guyon Collot dâEscury.
—————————————————————————————————————–
Herkomst beeldbronnen:
Als de herkomst en auteursrechthebbende bekend zijn, staan deze bij iedere beeldbron vermeld. Als deze niet bekend zijn, wordt dit aangegeven met ‘onbekend’. Van de gebruikte beeldbronnen uit de ‘Beeldbank van de Bibliotheek van Zeeland’ zijn de auterursrechthebbenden niet bekend; bij deze beeldbronnen staan de inventarisnummers met de afkorting ‘digitaal.dezb’.nl.’
archiefbronnen.
– Notarieel Archief Notaris Hondius, 1852, akte 131. Gemeentearchief Wageningen.
– Programma installatie van H.A.A. Collot dâEscury tot burgemeester van Hontenisse, 6 mei 1868, Gemeentearchief Hulst.
– Algemeen Nieuws- en Advertentieblad voor Zeeuwsch-Vlaanderen, 20-05-1868, 1 en 2.Â
– Het Hulsterblad 09-05-1868, 1; 14-01-1893, 1; 24-06-1893, 1;Â 26-08-1893, 1; 23-09-1893, 1; 04-11-1893, 1.
– Het Nieuws van den Dag, 28-06-1893, 1.
– Middelburgsche Courant 22-06-1893, 2; 14-03-1906, 2; 24-03-1906, 5.
– Ter Neuzensche Courant, 24-06-1893, bijvoegsel; 15-03-1906, 1; 17-03-11906, 5; 20-03-1906, 1; 24-03-1906, 5; 07-04-1914, 3;Â Â Â
02-05-1914, 5+6.
Literatuur.
– Ten Houte de Lange, C.E.G. Het geslacht Collot dâEscury. De geschiedenis van een Hugenotenfamilie. âs-Gravenhage 1993.
– Jan Haak en zijn tijd, Beveren z.j., 194-195.
De familie Collot dâEscury voert een wapenschild in blauw met zilveren balk, waarop een zwarte vijfpuntster. Daarboven een 'aanziende' met witte parels gekroonde groene helm met gele tralies, om de hals een penning aan een koord. Aan weerszijden rood-, blauw-, goud- en purpergekleurde veren. Twee klimmende en omziende griffioenen houden het schild vast.
(C. Ten Houte de Lange, 33)
De op deze pentekening nog jonge Hendrik Adolf AndrĂ© baron Collot dâEscury werd geboren op 1 januari 1833 in een statig grachtenpand in de sjieke straat Rapenburg te Leiden als zoon van Carel Jan baron Collot dâEscury en jonkvrouw Johanna Jacoba Calkoen. Vanaf 1852 kreeg Hendrik praktisch landbouwonderricht bij het echtpaar Johan Moorrees â Hendrica Reyers op het landgoed Hohenheim bij Apeldoorn, maar begon desondanks op 3 maart 1858 een loopbaan als fiscaal ambtenaar bij âs Rijks schatkist. (C. ten Houte de Lange, 146)
Hendrik Collot dâEscury huwde op 30 oktober 1856 in Leiden Sara Henrica Beeckman, dochter van luitenant-kolonel Martinus Beeckman en Adriana Roline Feuilleteau de Bruyn. Het echtpaar ging wonen in âs-Gravenhage. Haar man Hendrik was inmiddels werkzaam bij ' Kroondomeinen ' Op 15 december 1858 werd Karel, de oudste zoon , geboren. (C. ten Houte de Lange, 146)
In 1859 werd Hendrik benoemd tot rentmeester van het kroondomein Wageningen, waarvoor het echtpaar verhuisde naar Bennekom. In Villa Westereng aan de Edeseweg kwamen achtereenvolgens in 1860 Hendrikus, in 1862 Adriana en in 1863 Adriaan ter wereld. In 1864 volgde de benoeming van Hendrik tot rentmeester van het kroondomein Schiedam, waarvoor weer verkast werd, nu naar de gemeente Rijswijk. Hier werd in 1864 Arnold geboren. (fotocollectie Gemeentearchief Ede, inv.nr. 34756)
Vlak voor Kloosterzande voegden negen daar opgestelde gezelschappen van schuttersgilden en muzikanten zich met hun banieren en andere eretekenen bij de stoet. De koets met het gezin Collot passeert hier het toenmalige logement St. Hubert (nu locatie hotel Van Leuven) op het Hof te Zandeplein. Het gelaat van de frontaal geschilderde burgemeester is zeer gelijkend. Het rijtuig wordt geĂ«scorteerd door de veldwachter, gestoken in uniform met steek en sabel. Hendrik Collot dâEscury is door schilder Jan Haak voorzien van zijn ambtsketen. (detail schilderij Jan Haak)
Op 6 mei 1868 had de plechtige intocht en installatie plaats van de rentmeester van het kroondomein, rentambt Hulst, Hendrik Adolf AndrĂ© baron Collot dâEscury, als 14e burgemeester van Hontenisse. Om half drie âs middags werd âZijn Hoogwelgeboreneâ aan zijn huis in de Steenstraat in Hulst afgehaald door een erewacht van veertig ruiters. Op dit detail van het schilderij van Jan Haak zien we vaandeldrager Abraham Paasse aan het hoofd van de stoet met een speciaal voor dit doel vervaardigd vaandel van een witte zijden stof met het familiewapen van Collot dâEscury. (detail schilderij Jan Haak)
Overal langs de route waren erebogen, voorzien van gelegenheidsteksten en velerlei versierselen opgericht, 35 stuks in Kloosterzande, 23 in Groenendijk, 21 in Lamswaardeâ, 3 in Terhole. De hier afgebeelde triomfpoort stond opgesteld in Kloosterzande op het Hof te Zande ter hoogte van het oude stadhuis. Het opschrift luidde: âLeve baron Collot dâEscurii Honten Issens Burgemeesterâ. (detail schilderij Jan Haak)
In een buitengewone zitting van de gemeenteraad op 6 mei 1868 las eerst de gemeentesecretaris het Koninklijk Besluit van de benoeming en de daarop plaats gehad hebbende eedsaflegging in handen van de Commissaris van de Koning in Zeeland voor. Hierna hing wethouder Pieter Lemsen, ruim anderhalf jaar waarnemend burgemeester van Hontenisse, Hendrik Collot dâEscury de ambtsketen om de hals en verklaarde hem officieel geĂŻnstalleerd tot burgemeester. De hier getoonde foto is gemaakt rond de tijd van en mogelijk naar aanleiding van de installatie tot burgemeester. (Groot Hontenisse van 1900 tot nu, dl. 2).
In het tweede halfjaar van 1868 begon in opdracht van Hendrik Collot dâEscury in Kloosterzande de bouw van een groot, statig, representatief herenhuis voor zijn gezin. Het nog steeds bestaande pand ligt aan het doodlopende deel van het Hof te Zandeplein (nu nr. 11) aan de rand van het vroegere landgoed van het Hof te Zande.
De toen negen jaar oude Karel, de oudste zoon van Hendrik en Sara, viel de eer te beurt om de ceremoniële handeling ven de eerste steenlegging te mogen verrichten.
(foto auteur, 26-06-2024)
Alle gevels van het tweelagige pand met centrale dakruiter hebben een dikke pleisterlaag, bestaande uit een 'halve maan' motief. De huidige leuningen langs bordes en trap voor de voordeur zijn later aangebracht.
(foto auteur 20-06-2024)
Op dit portret uit 1880 is de 47-jarige Hendrik inmiddels voorzien van een flinke walrussnor.
Naast zijn ambt van rentmeester, burgemeester en ontvanger-griffier van het Waterschap Walsoorden was hij van 1875 tot 1888 ook lid van Provinciale Staten van Zeeland en bekleedde hij talloze andere openbare maatschappelijke functies.
Vanwege de landbouwopleiding in zijn jongelingsjaren en de uitgebreide ervaring en kennis, die hij opdeed in het beheer van het zeer uitgestrekte kroondomein in het rentambt Hulst, groeide Hendrik Collot dâEscury in de wijde omtrek uit tot de vraagbaak bij uitstek op landbouwgebied.
(Zeeuws Archief, Zeeuws Genootschap, Zelandia Illustrata, deel IV, nr 154-39)
Op 15 januari 1893 gedacht Hendrik Collot dâEscury zijn zilveren jubileum als rentmeester van het kroondomein in het rentambt Hulst en ontvanger-griffier van het Calamiteus Waterschap Walsoorden in relatieve stilte. Vijf maanden later echter ging het jubileum van zijn 25-jarig burgemeestersambt op 20 juni 1893 met veel feestgedruis gepaard. Door de overweldigende belangstelling gaat de landauer met de jubilaris en zijn echtgenote verloren in de mensenmassa. De burgemeester is zojuist vertrokken vanaf zijn huis (rechtsboven), doorgereden onder de voor het hotel van J. Verbist staande erepoort met de tekst âhulde aan den jubilarisâ en bevindt zich ter hoogte van het oude stadhuis (rechtsmidden).
(Groot Hontenisse van 1900 tot nu, I)
Onderaan de foto zit de jubilerende baron met hoge hoed linksachter in de landauer met zijn echtgenote Sara Beeckman aan zijn zijde. Het rijtuig vertrok âs middags om half drie van het Hof te Zandeplein voor een rondrit langs Walsoorden en de Groenendijk terug naar Kloosterzande. In Groenendijk werd het ceremonieel van de optocht wreed verstoord door het alarm voor een brand in vier arbeidershuisjes in het buurtschap Hoek en Bosch. Terwijl spuitgasten en sensatiezoekers zich naar de brand spoedden, vervolgde de stoet â of wat daar nog van over was â zijn weg naar Kloosterzande en werd daar ontbonden. Op 22 juni werd nog een feeststoet gehouden in het zuiden van de gemeente in en rondom Lamswaarde.
Op Hendrik's jubileumdag 20 juni 1893 volgde om acht uur âs avonds op kiosk van Kloosterzande vlak voor het huis van Hendrik Collot nog een muzikale hulde door mannenkoor âVrijheid, eendrachtâ en harmonie St. Cecilia.
(Gemeentearchief Hulst, Hontenisse tot 1936, inv. nr. 316)
Ter gelegenheid van zijn zilveren jubileum had de gemeenteraad de burgemeester een in zilver gevatte bewerkte ivoren voorzittershamer gegeven, maar met dit pronkstuk van de firma Kempen en Begeer zou nooit iets afgehamerd worden. Op 1 juli 1893 was Hendrik Collot dâEscury vanwege ziekte afgereisd met echtgenote Sara naar het kuuroord Bad Wildungen in het vorstendom Waldeck (tegenwoordig in de deelstaat Hessen). Na ruim anderhalve maand verblijf in de door het echtpaar bewoonde âVilla Waldesfriedenâ stierf Hendrik Adolf AndrĂ© baron Collot-dâEscury plotseling op 20 augustus 1893, 60 jaar oud.
(myheimat.de; Villa Waldesfrieden, 1907)
De echtgenote van wijlen Hendrik, douairiĂšre Sara Collot dâEscury â Beeckman, keerde niet meer terug naar Kloosterzande, maar trok in bij haar dochter Adriana in Noordwijk, waar Hendrik Collot dâEscury drie dagen na zijn overlijden werd begraven.
In februari 1894 bood Sara tijdens een kort verblijf in Kloosterzande aan de gemeenteraad van Hontenisse een portret aan van haar echtgenoot, vergezeld van een met een grote rouwrand omkaderd eigenhandig schrijven.
(Gemeentearchief Hulst, Hontenisse tot 1936, inv. nr. 316)
Sinds 18 mei 1884 was Hendriks oudste zoon Karel burgemeester van zowel de gemeente Boschkapelle als Stoppeldijk. In de eerstgenoemde gemeente kocht Karel boerderij âHagesteinâ, gelegen tussen De Tol en Stoppeldijkveer. Op 5 mei 1885 trad hij te Zutphen in het huwelijk met Anna van Doorninck. Het gezin woonde ruim achteneenhalf jaar in deze boerderij en verhuisde vlak na het overlijden van Hendrik Collot dâEscury in 1893 naar diens woning aan het Hof te Zandeplein in Kloosterzande.
(Boerderijen in het Land van Hulst)
In boerderij âHagesteinâ werden de drie eerste kinderen van het echtpaar geboren. Dochter Sara Hendrina op 8 oktober 1886, zoon Joan Wilhelm Guyon op 29 november 1888 en dochter Geertruida Wilhelmina Henriette op 29 maart 1891. Dit meisje met met bepluimde strohoed is Saar. (collectie Ed Steijns)
Dit meisje met kanten jurkje, kinderwagen en knoopschoentjes is Geertruida , roepnaam Jet. (C. ten Houte de Lange, 157)
Zoals gebruikelijk bij de elite trad de zoon naadloos in de voetsporen van de vader. Zo werd Karel Jan AndrĂ© Guyon Collot dâEscury, de oudste zoon van Hendrik kort na diens overlijden bevestigd in diens functies: op 1 september 1893 burgemeester van Hontenisse, in dezelfde maand ontvanger-griffier van het waterschap Walsoorden en ten slotte rentmeester van het kroondomein rentambt Hulst. Vanwege zijn burgemeestersbenoeming in Hontenisse keerde hij terug naar het ouderlijk huis aan het Hof te Zandeplein in Kloosterzande. (digitaal.dezb.nl rec.nr. 9633)
Karakteristieker kan een kiekje niet zijn: de adellijke familie Collot dâEscury na afloop van een drijfjacht poserend aan de achterzijde van het Huis, Hof te Zandeplein. Drie begunstigde jagers, met baron Karel in het midden, zitten met het geweer in de hand vooraan. Achter hen een grote groep huis- en domeinbedienden, als drijver (opjagers van het klein wild) of anderszins onmisbaar voor een succesvolle jacht. De dame rechts is barones Anna Collot dâEscury- Van Doorninck. Twee huisknechten hebben geschoten hazen in hun hand, vier andere langoren liggen als trofee midden op de voorgrond.
Deze behoorlijk oude foto kan op grond van de geschatte leeftijd van de kinderen Collot dâEscury vrij nauwkeurig gedateerd worden. Uitgaande van de geboorte datums van 8 oktober 1886 van Saar (rechts), van 29 maart 1891 van Jet (links) en van 28 november 1888 van broertje Joan (met jockeypetje, achter Jet) is de foto tussen 1896 en 1900 gemaakt. De witte vlekjes zijn wellicht sneeuwvlokken, wat goed overeenkomt met het jachtseizoen in herfst of winter. (beeldbank cultureel erfgoed doc.nr. 24875)
Net als zijn vader was Karel nauw betrokken bij de staat van en de ontwikkelingen in de landbouw. Hij zette zich op verschillende manieren in voor het verbeteren van het veelal armzalige inkomen van boeren(pachters) in de regio. In dit verband nam hij het met anderen op voor de suikerbiet telende boeren tegenover het monopolie van de beetwortelsuikerfabrikanten, die in contractonderhandelingen met de boeren lage inkoopprijzen van de suikerbieten konden afdwingen. Op een spotprent van de cartoonist Johan Braakensiek uit 1897 ligt een enorme suikerbiet als een aangespoelde inktvis; op links de fabrikantenkliek en rechts een groep bietenverbouwers met hun voormannen, onder wie Karel Collot dĂscury. (geneanet.org, stamboom Asselberghs)
Op dit detail van de spotprent van Braakensiek is rechts Karel Collot dâEscury afgebeeld (de man met snor en stropdas). Hij streefde al langer naar het verenigen van suikerbiet telende boeren in een Coöperatieve Suikerfabriek. Op 27 juli 1899 was het besluit tot oprichting een feit, omdat er voldoende boeren aan de coöperatie deelnamen en de financiering voor grond, gebouwen en inrichting te Sas van Gent aan het kanaal van Gent naar Terneuzen rond was. Karel Collot dâEscury was medeoprichter en werd de eerste voorzitter van de Coöperatieve Suikerfabriek, de eerste in Nederland. (geneanet.org, stamboom Asselberghs)
In 1900 mocht de 12-jarige Joan Collot dĂscury, de oudste zoon van Karel de eerste steen leggen van de 'Eerste Nederlandsche Coöperatieve Beetwortelsuikerfabriek' te Sas van Gent. (Zeeuws Archief toegangsnr. 455, Inventarisnr. 605)
Ondanks periodieke problemen met een tegenvallende aanvoer van suikerbieten was de Coöperatieve Suikerfabriek te Sas van Gent een succes en in 1910 kon het tienjarig bestaan met recht gevierd worden. Op de gelegenheidsfoto poseren Karel Collot, voorzitter van de coöperatie (1), de Oostenrijker Hugo Gross, voormalig directeur van de suikerfabriek in Moerbeke en sinds 1900 directeur van de fabriek (2), Hendrik Koning, onderdirecteur (3) en Peter Neeteson (4), administratief onderdirecteur en vanaf 1917 directeur in plaats van Hugo Gross. (geneanet.org, stamboom Asselberghs)
In juni 1919 gaf Sybrand Heerma van Voss, directeur van de suikerfabriek in Leur (Noord-Brabant) een groot diner in hotel de lâEurope te Amsterdam voor zijn collegaâs suikerfabrikanten en relaties bij zijn 50-jarig jubileum in de suikerindustrie. Onder de genodigden ook Karel Collot dâEscury, die Heerma van Voss kende door de onderhandelingen tussen de Bond van Suikerfabrikanten en de Bond van Beetwortelsuikertelers (geneanet.org, stamboom Asselberghs)
Op dit fotodetail zien we, dat Karel Collot d'Escury bij de tafelschikking een prominente plaats gekregen of ingenomen in de buurt van de gastheer Heerma van Voss. (geneanet.org, stamboom Asselberghs)
Bij de viering van het 25-jarig bestaan van de suikerfabriek in Sas van Gent in 1924 maakte voorzitter Karel Collot d'Escury (met deukhoed) met een paar andere genodigden een wandeling over het terrein. (Zeeuws Archief, toegangsnr. 455, inventarisnr. 657)
Natuurrampen zijn voor de adel een gunstige omstandigheid om invulling te geven aan de zegswijze ânoblesse obligeâ [lett. adel verplicht; een vooraanstaande en bevoorrechte positie brengt de verplichting mee om zich edelmoedig te gedragen, met name ten opzichte van de minder bedeelde groeperingen in de samenleving] en baron en barones Collot dâEscury hebben deze bij hun stand horende verantwoordelijkheid ook ten volle genomen. Illustratief is hun inzet bij de stormvloed van 12 maart 1906, die vooral Zeeland en Vlaanderen ongenadig trof. Vooral in het stroomgebied van de Schelde stroomden de polders onder. (digitaal.dezb.nl rec. nr. 34298)
Op maandag 12 maart 1906, de dag waarop door de noodlottige combinatie van springtij en noordwesterstorm het water de polders van Hontenisse binnen drong, bevond Karel Collot dâEscury zich in Parijs. Hij werd telegrafisch op de hoogte gebracht van de natuurramp en spoedde zich spoorslags per trein naar Hulst, waar hij in de middag van 15 maart aankwam. Omdat in de vroege ochtend van dinsdag 13 maart ook het gedeelte tussen de Tasdijk en Walsoorden, inclusief de kernen Kloosterzande en Groenendijk, onder water was komen te staan, werd de rit van Hulst naar Kloosterzande een moeizame onderneming. (geneanet.org, stamboom familie Asselberghs; portretfoto uit 1908, t.g.v. 25-jarig jubileum als schoolopziener arr. Hulst)
Direct na zijn thuiskomst stelde de baron Koningin Wilhelmina per telegram op de hoogte van de ongekende watersnoodramp, die zijn gemeente Hontenisse had getroffen. En de vorstin kwam! Samen met prins Hendrik bezocht zij het zwaar getroffen Zeeland en deed daarbij op vrijdag 23 maart [de datum 24 maart op de foto is onjuist] ook Zeeuws-Vlaanderen. Vanuit Hulst kon het koninklijk paar per auto de Tasdijk bereiken, maar moest hier overstappen in een rijtuig, omdat er verderop nog water in de straten stond. Op deze foto worden koningin Wilhelmina (in het midden voor de geopende rijtuigdeur) en Prins Hendrik (rechts op de rug gezien) verwelkomd door het echtpaar Collot dâEscury (op de rug gezien) bij de treden voor hun woning. (digitaal.dezb.nl rec.nr. 9578)
In huize Collot dâEscury kregen koningin en prins een glaasje champagne aangeboden, maar het bezoek duurde slechts een minuut of tien, want Hare Majesteit wenste zich persoonlijk een beeld te vormen van de omvang van de ramp in de gemeente. Koningin Wilhelmina verschijnt hier in de deuropening met een dikke bontstola, want het was nog bitter koud, uitgeleide gedaan door mevrouw Collot dâEscury. De man in uniform is kapitein der marechaussee Gerrit Thomson, die de koninklijke gasten bij hun bezoek begeleidde. Rechts voor de voorgevel staat een dame van het huishoudelijk personeel te kleumen.(digitaal.dezb.nl rec.nr. 9572)
Hier velaat koningin Wilhelmina (links) de woning samen met mevrouw Collot dâEscury. Rechts stond het rijtuig gereed, maar Hare Majesteit maakte eerst een wandeling over het Hof te Zande plein, waar nagenoeg geen water meer stond. (digitaal.dezb.nl rec.nr. 9571)
Hare Majesteit komt hier samen met prins Hendrik uit café De Reizende Man van herbergier A. Baert op de hoek van het Hof te Zande plein en de Hulsterweg, waar ze zich door mevrouw Baert had laten informeren over de opgelopen waterschade.(digitaal.dezb.nl rec.nr. 9568)
Om de watersnood in ogenschouw te kunnen nemen moest gebruik worden gemaakt van een eenvoudig open bootje, voortgetrokken door mannen met hoge kaplaarzen. De foto is gemaakt in de Molenstraat, de toenmalige naam voor de Cloosterstraat, ter hoogte van het huidige pand nr. 29 (het grote huis rechts in de steigers). Het koninklijk paar zit voorin, achter hen Karel Collot dâEscury en zijn echtgenote Anna van Doorninck. Aan de molen op de kruising met de Groenendijk kon worden plaatsgenomen in een koets voor een bezoek aan het liefdehuis St. Antonius, waar veel evacuĂ©s waren opgenomen. (digitaal.dezb.nl rec.nr. 9570)
Ondanks de ijzige kou sloot koningin Wilhelmina het bezoek aan het rampgebied in Hontenissse af met een wandeling op de zeedijk bij Walsoorden om de dijkdoorbraak naar de Wilhelmuspolder te bekijken. Hierna begaf zij zich te voet naar de aanlegsteiger, waar zij laat in de middag rond half zes met de provinciale stoomboot âWesterscheldeâ werd overgezet naar Hansweert. Hier wachtten de eigen rijtuigen van Hare Majesteit en haar gezelschap voor de rit naar Vlake om in het koninklijke salonrijtuig terug te keren naar de residentie.(Hontenisse in oude ansichten I, 38)
Als âgrande dameâ was barones Anna Collot dâEscury-Van Doorninck het hoofd van de niet geringe huishouding, die de nodige organisatie vereiste. In een tijd, waarin weinigen over eigen vervoer beschikten, herbergde Huize Collot vaak gasten, die bleven overnachten. Het personeel moest worden aangestuurd, leveranties worden gedaan en toezicht gehouden op het werk van gouvernante en huisonderwijzers.
Naast deze tijdrovende taak was de barones verbonden aan meerdere liefdadigheidsinstellingen. Ook ontplooide zij activiteiten op persoonlijke titel bij incidentele calamiteiten, zoals de watersnoodramp van 1906. Uiteraard logeerden er ook enige slachtoffers van de stormvloed in Huize Collot.
(C. Ten Houte De Lange, 154)
Een van de prentbriefkaarten uit een hele serie, die Anna Collot dâEscury in eigen beheer liet uitgeven om geld in te zamelen voor de tot (nog grotere) armoede vervallen medemens als gevolg van de overstroming. Veel woningen hadden onherstelbare waterschade opgelopen of waren door de waterstroom weggevaagd. Velen waren van huis en haard verdreven, het duurde maanden voordat de polders droog waren en nog langer voordat er gewassen verbouwd konden worden en al die tijd waren er geen inkomsten.(digitaal.dezb.nl rec.nr. 9656)
In 1907 waren koningin en prins opnieuw te gast in Zeeland. Omdat in oost Zeeuws-Vlaanderen in een bliksembezoek alleen Hulst werd bezocht, waren de burgemeesters van de omliggende gemeenten voor de officiĂ«le ontvangst van koningin en prins op het stadhuis van Hulst uitgenodigd. Voorafgaand aan de koninklijke ontvangst gingen zij samen op de foto. In zijn functie van burgemeester van Hontenisse was Karel Collot dâEscury (zittend, tweede van links) ook van de partij.(digitaal.dezb.nl recordnr. 153198)
Tijdens de Eerste Wereldoorlog eiste de opvang van voornamelijk Belgische vluchtelingen bij de burgemeesters in het neutrale Nederland veel aandacht op. Karel Collot dâEscury. werd in de oktoberdagen van 1914 geconfronteerd met een zondvloed van honderdduizenden ontheemden, die over de Belgisch-Nederlandse grens waren gekomen en zich via Hulst over de gemeente verspreidden. De enorme chaos werd genormaliseerd door de bouw van een opvangkamp aan de Hulsterweg te Kloosterzande. Op deze foto bieden de freules Saar (rechts) en Jet (links) de helpende hand bij het kleerenmagazijn van het vluchtoord.(bron onbekend)
Laat in de oorlog, op 13 maart 1918, stortte een Duits vliegtuig nee (zie fotogalerij 1914-1918) Baron Karel Collot d'Escury, de tweede persoon links met adellijke buik was er als de kippen bij om een kijkje te nemen. (bron onbekend)
Een kiekje van de familie Collot dâEscury, ca. 1930.
Bovenste rij v.l.n.r. Joan Collot dâEscury, zijn echtgenote Daniele Hanse, Sara (Saar) Collot dâEscury.
Middelste rij v.l.n.r. Hendrik Collot dâEscury, zijn echtgenote Juliette Vogelvanger, Henriette (Jet) Collot, dâEscury, Anna van Doorninck en haar echtgenoot Karel Collot dâEscury.
(collectie ed steijns)
Op donderdag 24 oktober 1918 vierde Karel Collot in Kloosterzande zijn 25-jarig burgemeestersambt van Hontenisse. De jubilaris poseert in het midden van de voorste rij met rechts zijn echtgenote Anna van Doorninck (met handtasje) en rechts achter haar Jet Collot dâEscury; rechts van Jet Hendrik Collot dâEscury en achter hem Joan Collot dâEscury (beide met hoge hoed). Bij het stadhuis op de achtergrond hangt de vlag uit, guirlandes hangen aan de dakgoot, de veldwachter is van de partij. Links achter komt een praalwagen aanzetten, want bij een officieel jubileum hoort nu eenmaal een optocht. (collectie Ed Steijns)
Praalwagen met het opschrift 'rijksgraanverzameling' uit de jubileumoptocht bij de woning van de familie Adriaansen te Groenendijk ter hoogte van het Pastoor Versterplein bij de kerk. De man links voor op de praalwagen is Willem Adriaansen. (collectie Ed Steijns)
Staatsieportret van de familie Collot d'Escury en gemeenteraadsleden voor de voorgevel van het huis Collot dâEscury t.g.v. het âluisterrijk jubelfeestâ op 24 oktober 1918.
Voorste rij v.l.n.r. vanaf de 4e persoon: Saar Collot dâ Escury, Anna dâEscury-Van Doorninck, Karel Collot dâEscury, Jet Collot dâEscury. Op de tweede rij tussen Anna en Karel staat Joan Collot dâEscury en tussen Karel en Jet staat Hendrik Collot dâEscury. (collectie Ed Steijns)
Op deze foto is de plaats van handeling eveneens Huize Collot dâEscury en ook hier is iets te vieren. Een grote menigte staat opeengepakt om hulde te brengen aan de baron en de barones, die voor de deur op het bordes staan. Mogelijk is dit feestgedruis een ovatie ter ere van het burgemeestersjubileum van Karel Collot dâEscury op 24 oktober 1918. (collectie Ed Steijns)
Aan de zeedijk bij de buurtschap Kampen loosden sinds 1850 de polders van het waterschap Stoppeldijk het overtollig water d.m.v. een zelfregulerende sluis in de Westerschelde. Omdat de capaciteit van dit sluissysteem niet altijd afdoende was, werd er in 1927 een moderne afwateringsinstallatie naast gelegd. Op prentbiekaarten als deze heette deze waterpomp in het toenmalige taalgebruik âstoomwatergemaal Ossenisseâ, maar het was in werkelijkheid een dieselgemaal. [noot cf. stoomfiets].
Als ontvanger-griffier van het Waterschap Stoppeldijk had Karel Collot dâEscury bij de oprichting van het gemaal een doorslaggevende rol gespeeld.
(Groot Hontenisse van 1900 tot nu, dl. 1, 93)
Aan de commissaris van de koningin in Zeeland, Johan Quarles van Ufford viel de eer te beurt het gemaal op 16 februari 1927 officieel te mogen openen. Op de groepsfoto kreeg hij een centrale plaats vooraan (met bolhoed en glacĂ© handschoenen). Aan zijn rechterzijde (dus links op de foto) staat de voorzitter van het dagelijks bestuur van het waterschap Stoppeldijk, Jacobus de Waal (met deukhoed) met naast hem burgemeester van Hontenisse Karel Collot dâEscury (met deukhoed en grote snor).(Groot Hontenisse van 1900 tot nu dl 1, 93)
Een van de vele nevenfuncties van Karel Collot dâEscury was het voorzitterschap van de op 4 januari 1927 geopende Coöperatieve Zuivelfabriek âRoomboterâ in Kloosterzande, van welke coöperatie hij ook voorzitter was. Aanvankelijk dekte de vlag de lading precies, want er werd geen melk, maar room aangevoerd en wel in een kleinere maat bus dan de melkbus. Op de foto staan een aantal âroombussenâ in twee kratten voor de voorgevel.
Op de krat leunen de boterbereiders Wies Pouwels (l) en Constant Pouwels (r). (Groot Hontenisse van 1900 tot nu dl 1, 93)
Ter gelegenheid van de inhuldiging van koningin Wilhelmina in 1898 richtte de toen 12-jarige Saar Collot dâEscury een âOranjeverenigingâ op, niet om Koninginnedag te vieren, maar t.b.v. de armenzorg in Kloosterzande. Zelf werd zij secretaresse van deze organisatie en haar gouvernante, juffrouw A. Koopmans van Boekeren, fungeerde als presidente. De stempeldoos, die Saar als verjaardagscadeau had gekregen, werd voor de administratie ingezet en samen met haar zus Jet haalde zij op de fiets bij de leden de contributie op. Deze foto is gemaakt als herinnering aan de oprichting van de Oranjevereniging. (collectie Ed Steijns)
Het bestuur van het Uitwateringsschap Stoppeldijk rond 1918. Opnieuw een voorbeeld van een van de vele organisaties, waarvan Karel Collot d'Escury deel van het bestuur uitmaakte. V.l.n.r zitten J. Truyman, burgemeester van Boschkapelle; Cornelis van Esbroeck, burgemeester van Hengstdiijk; Karel Collot, burgemeester van Hontenisse; Jacobus de Waal, wethouder te Hontenisse. (collectie Ed Stejns)
Eertijds stond deze carrousel op het schoolplein van de lagere school in Kloosterzande als attractie van een driedaagse fancy-fair (13, 14 en 15 april 1914) t.b.v. behoeftige zieken. De draaimolen was geconstrueerd door de jongste zoon van Karel Collot dâEscury, Dolf. Naderhand stond de mallemolen nog een tijdlang tot vermaak van de jeugd in het park van het voormalige Hof te Zande.
Rechts achter (met pet) staat â naar verluidt â de maker van de draaimolen, Dolf Collot dâEscury. (Kent U ze nogâŠDie van Hontenise afb. 11)
Deze fotogalerij sluit af met twee bij elkaar horende portretten van het echtpaar Karel Jan AndrĂ© Guyon baron Collot dâEscury - Anna Maria Willemine Frederike barones Collot dâEscury, geb. van Doorninck op latere leeftijd. (collectie Ed Steijns)
(collectie Ed Steijns)
![Natuurrampen zijn voor de adel een gunstige omstandigheid om invulling te geven aan de zegswijze ânoblesse obligeâ [lett. adel verplicht; een vooraanstaande en bevoorrechte positie brengt de verplichting mee om zich edelmoedig te gedragen, met name ten opzichte van de minder bedeelde groeperingen in de samenleving] en baron en barones Collot dâEscury hebben deze bij hun stand horende verantwoordelijkheid ook ten volle genomen. Illustratief is hun inzet bij de stormvloed van 12 maart 1906, die vooral Zeeland en Vlaanderen ongenadig trof. Vooral in het stroomgebied van de Schelde stroomden de polders onder. (digitaal.dezb.nl rec. nr. 34298)](https://www.historyhulst.nl/wp-content/uploads/2024/06/30.jpg){kind=link}
![Direct na zijn thuiskomst stelde de baron Koningin Wilhelmina per telegram op de hoogte van de ongekende watersnoodramp, die zijn gemeente Hontenisse had getroffen. En de vorstin kwam! Samen met prins Hendrik bezocht zij het zwaar getroffen Zeeland en deed daarbij op vrijdag 23 maart [de datum 24 maart op de foto is onjuist] ook Zeeuws-Vlaanderen. Vanuit Hulst kon het koninklijk paar per auto de Tasdijk bereiken, maar moest hier overstappen in een rijtuig, omdat er verderop nog water in de straten stond. Op deze foto worden koningin Wilhelmina (in het midden voor de geopende rijtuigdeur) en Prins Hendrik (rechts op de rug gezien) verwelkomd door het echtpaar Collot dâEscury (op de rug gezien) bij de treden voor hun woning. (digitaal.dezb.nl rec.nr. 9578)](https://www.historyhulst.nl/wp-content/uploads/2024/06/32-55-Hontenisse.jpg){kind=link}
![Aan de zeedijk bij de buurtschap Kampen loosden sinds 1850 de polders van het waterschap Stoppeldijk het overtollig water d.m.v. een zelfregulerende sluis in de Westerschelde. Omdat de capaciteit van dit sluissysteem niet altijd afdoende was, werd er in 1927 een moderne afwateringsinstallatie naast gelegd. Op prentbiekaarten als deze heette deze waterpomp in het toenmalige taalgebruik âstoomwatergemaal Ossenisseâ, maar het was in werkelijkheid een dieselgemaal. [noot cf. stoomfiets]. Als ontvanger-griffier van het Waterschap Stoppeldijk had Karel Collot dâEscury bij de oprichting van het gemaal een doorslaggevende rol gespeeld. (Groot Hontenisse van 1900 tot nu, dl. 1, 93)](https://www.historyhulst.nl/wp-content/uploads/2024/06/47-25-Hontenisse-1.jpg){kind=link}
