Inleiding
Dit straatnaambord voor Isaac Henry Gallandat komen wij in de vestingstad niet tegen. Bijna tweehonderd jaar na zijn overlijden in 1823 ontbreekt nog iedere gedachtenis aan deze arts en burgemeester van Hulst.
Gemeentearchivaris Adriaanse noemde hem in 1930 de stuwende, verzoenende, opbouwende kracht, de goede genius van Hulst en verzuchtte vervolgens: Waar zelfs het geringste huldebewijs aan zijn nagedachtenis in de Hulstersche stede ontbreekt, moge dit Gedenkboek zijn lof verkondigen 1. Bij dit ene eerbetoon is het gebleven, maar ondanks de intentie van Adriaanse is zijn bijdrage bepaald geen biografie 2!
Isaac Gallandat behoort niet tot het selecte groepje burgemeesters, aan wie de herinnering met een straatnaambord of anderszins levend wordt gehouden.
Dit artikel wil deze bescheiden, maar zeer markante mens de waardering geven, die hem toekomt. Wie hier immers in het tijdsgewricht van de 18e naar de 19e eeuw een bestuursfunctie bekleedde, moest regelmatig behendig laveren en soms spitsroeden lopen tussen de elkaar snel opvolgende staten en regeringen. Isaac Gallandat beleefde in Hulst het laatste decennium van de Verenigde Provinciën (1785-1795), de bijna twintigjarige Franse bezetting (eind 1794-1813), de opbouw van een nieuwe Nederlandse staat (1813-1815) en de eerste acht jaren van het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden (1815-1823).
Waar bij machtswisselingen overheidsfunctionarissen uit zijn omgeving nogal eens uit de wind bleven of op de vlucht sloegen, bleef Gallandat ter bescherming van de stedelijke bevolking op zijn post. Toen hij in de nadagen van de Franse overheersing als burgemeester zijn ambtelijke rug rechtte, werd hij zelfs regelrecht bedreigd en afgeperst, maar hij week niet!
Over zijn jeugd, zijn universitaire studie en korte carrière als arts en verloskundige in zijn geboortestad Vlissingen is hoegenaamd niets bekend. Om in deze leemte enigszins te voorzien, bestaat deze verhandeling uit een tweeluik.
Uit de overgeleverde bronnen betreffende de levensloop van vader David Henry in Vlissingen en van zoon Isaac Henry in Hulst blijkt immers, dat beider karakters en medische loopbaan veel overeenkomsten vertonen. Met behulp van een biografie van David Henry kunnen de leemten in de levensloop van Isaac Henry enigszins worden aangevuld. Daarnaast geeft dit tweeluik een helder inzicht in de mogelijkheden en omstandigheden van artsen eind 18e– begin 19e eeuw.
De keuze voor een tweeluik heeft de omvang van het artikel veel vergroot, maar voor het deel over Isaac Henry Gallandat in Hulst hoeft het gedeelte over zijn vader niet per se gelezen te worden. Wel wordt in het deel over Isaac Henry regelmatig naar een passage uit de biografie van zijn vader verwezen worden. Van vader David Gallandat is geen integrale studie voorhanden, maar hij heeft wel een deel van zijn persoonlijke en zakelijke correspondentie nagelaten 3.
Op 1 september 2023 is het tweehonderd jaar geleden, dat Isaac Henry Gallandat overleed, een goede gelegenheid voor het gemeentebestuur om hem met een permanent eerbewijs in Hulst zichtbaar te herinneren.
- Adriaanse, blz. 150-151
- In Brand 1972 wordt Isaac Gallandat als onderdeel van een geschiedenis van Hulst kort besproken en een onuitgegeven geschriftje van drie kantjes geeft alleen wat gefragmenteerde informatie. Een specifieke biografie is voor zover bekend nooit gepubliceerd
- Dit artikel is daarom vooral gebaseerd op Gallandats eigen materiaal en op een kleine biografie uit 1829-1831, die haar gegevens deels ontleent aan het onuitgegeven dagboek, dat Gallandat als scheepsarts bijhield ( zie de literatuurlijst onder Bridel, P-S)