6.1 Zo vader zo zoon
In het slotwoord van een van de weinige levensbeschrijvingen van Isaacs vader, David Henry Gallandat, vat Philippe-Sirice Bridel diens leven kort en treffend samen met de zinsnede il usait ses forces par une activité infatigable: pareil au flambeau (hij verbruikte zijn krachten met een onvermoeibare activiteit, gelijk een fakkel)1.
Deze evaluatie is stellig ook van toepassing op de voorliggende biografie van Isaac Gallandat. Vader en zoon hebben beroepsmatig en maatschappelijk getuigd van een niet aflatende fysieke en mentale energie en daadkracht. Beide doorliepen zij hun universitaire opleiding met glans en in recordtempo; als arts en verloskundige runden zij niet alleen een goed beklante privépraktijk van – meest – bemiddelde patiënten, maar ook figureerden zij in meerdere medische functies in dienst van de overheid ten behoeve van de medische verzorging van arme zieken en gekwetsten en als ‘patholoog-anatoom’.
Naast deze omvangrijke medische werkzaamheden zetten zij als lid van talrijke maatschappelijke instellingen hun talenten belangeloos in voor de samenleving 2.
Hun arbeidzame leven heeft, om bij de symboliek van Bridel te blijven, gevlamd als een fakkel, maar het heeft hen ook als een fakkel verteerd.
David Gallandat stierf in augustus 1782 reeds op vijftigjarige leeftijd onverwacht aan een hersenbloeding (zie par. 2.8). Isaac Gallandat, die zelden afwezig was in de raadsvergaderingen, verscheen vanaf augustus 1823 niet meer op deze frequente zittingen. Een maand later stierf hij op 63 jarige leeftijd.
In Isaac Gallandats werkkracht, ethiek, accuratesse en durf herkennen wij zijn vader, ofschoon beide niet exact dezelfde weg gingen. Waar David Gallandat zich naast zijn medische werkzaamheden toelegde op wetenschappelijke publicaties en zich onderscheidde als wetenschappelijk docent, verdiende zijn zoon Isaac zijn sporen in het lokale bestuur als gemeenteraadslid en burgemeester.
Afbeelding 87 (Zeeuws Archief, fotocollectie Vlissingen nr. 15652; Portret van Isaac Henry Gallandat, kopie van een originele krijttekening van Rienk Jelgerhuis, 1781, privébezit familie Gallandat-Huet te Alkmaar).
Deze nogal flets-wazige en weinig flatteuze kopie van een origineel is het enige bekende portret van Isaac Henry Gallandat, dat – gelet op het jaar van vervaardiging – dateert uit zijn universitaire periode in Utrecht.
De ‘plaats van handeling’ lijkt Isaacs studentenkamer, die schijnbaar sober overkomt. Er ligt een stoffen vloerbedekking en een zwaar geplooid opgetrokken gordijn onthult een wand met lambrizering. De student is gezeten in een karakteristieke pose: de rechterhand rust op een tafeltje, de linkerhand is in het vest gestoken. Met een staartpruik (glad naar achteren in een staart en met een horizontale pruikrol boven het oor), een lange pandjas en kniebroek, waaronder een vest met jabot (strook lichte kant), lichte kousen en zwarte schoenen met gesp, is Isaac gekleed volgens de mode van een man uit gegoede kringen uit het einde van de 18e eeuw. (zie ook afb. 65, het kostuum van Clement François de Jonge).
Op het tafeltje liggen aan de studie medicijnen gerelateerde voorwerpen: een staand boek aan de achterkant, een opengeslagen aantekenschrift, een schedeltje, links een vrouwelijk bekken met ervóór een paar kleine instrumenten, mogelijk een pincet en tang.
Vanwege de lange duur (1806-1823) van zijn burgemeestersambt in Hulst en de uitgebreide informatie uit de notulen van de raadsvergaderingen en ambtelijke correspondentie, zijn we goed op de hoogte van de arbeidsethos van deze burgemeester. Zijn naam stond vrijwel altijd op de presentielijst van de vergaderingen van het bestuurscollege, wier leden hij ongevraagd veel administratief werk uit handen nam. Waar inkomende post een antwoord vereiste, verscheen Gallandat bij voorkeur met een door hem vooraf opgesteld concept ter raadstafel, dat na directe bespreking, beoordeling en goedkeuring, direct als definitieve versie kon worden opgestuurd.
Als naar de mening van de raad bepaalde zaken, voorafgaand aan het besluit, een grondige analyse vergden, werden uit het bestuurscollege ‘ad hoc’-commissies gevormd, waarvan Gallandat niet alleen steeds lid was, maar hierin ook de schriftelijke arbeid voor zijn rekening nam. Hij moet het puur administratieve werk erg geambieerd hebben, want ook in de vele maatschappelijke betrekkingen, waarin we hem aantreffen, koos hij bij voorkeur de veelomvattende functies van penningmeester of secretaris. In dit opzicht is zijn functie van Groote Ontvanger van de Penningen der Diakonie-Armen van de gereformeerde kerk in Hulst een representatief voorbeeld (zie par. 3.4.3).
Zijn keuze voor maatschappelijk werk in relatie tot zijn godsdienstige overtuiging is op zich begrijpelijk, gezien zijn tamelijk streng gereformeerde opvoeding in het ouderlijk gezin in Vlissingen. Binnen deze context was de omvangrijke taak van zijn vader als diaken van de ‘Waalse Kerk’ ongetwijfeld een leidend voorbeeld voor de jonge Isaac3.