Bijlagen
Bijlage I Vlaamse plattelandskerken in de stijl van de Scheldegotiek
Gedurende een relatief korte periode (ca. 1200-1260) zijn in het gebied van het vroegere bisdom Doornik, waartoe destijds ook het graafschap Vlaanderen behoorde, kerken gebouwd in een regionale stijl binnen de Gotische bouwkunst. Hiertoe behoren monumentale godshuizen in grote steden zoals in Gent, Brugge en Doornik, maar ook kleinere meer bescheiden kerkjes. De verzamelnaam voor deze stijl is de Scheldegotiek, omdat zich in het Scheldebekken de meeste voorbeelden bevinden. De rond of iets na 1200 gebouwde Willibrorduskerk in Hulst was een van de in deze traditie gebouwde kerkjes. De Scheldegotiek is een overgangsstijl met Romaanse en Gotische kenmerken. Zeer praktisch en daarom populair is de toren op de kruising van middenschip en transept (dwarsschip), de zgn. Vieringtoren (van het Duits Vierung = viering) met een karakteristieke achtkantige torenopbouw. In het artikel over de kerkbranden komt alleen de toren van de kerk van Beveren (in het Belgische Waasland) ter sprake, omdat deze toren door de bouwmeester expliciet genoemd werd als voorbeeld voor de bouw van de tweede kerktoren in Hulst en omdat de kerktoren in Beveren nu nog een goed voorbeeld is van de authentieke kerktorens in de traditie van de Scheldegotiek. Omdat er in de regio van het Scheldebekken nog relatief veel van dergelijke plattelandskeren bestaan, zijn hieronder een aantal voorbeelden ter vergelijking opgenomen.
Afbeelding 96 (compostelagenootschap.be; inventaris.onroerendgoed.be)
De Sint-Jacobskerk in de Gentse Waterwijk is een geschikt voorbeeld van de Scheldegotiek als overgangsstijl. De twee westtorens links zijn overgebleven van de oorspronkelijke Romaanse bouw uit de 11e eeuw. Het middenschip en de verhoogde achtkantige vieringtoren uit de 13e eeuw zijn in de stijl van de Scheldegotiek gebouwd, precies als destijds in Hulst. Het koorgedeelte past harmonisch niet bij de oudere delen, omdat het later in de loop van de 15e eeuw sterk vergroot en verhoogd is. Dit gebeurde in Hulst tussen 1462 en 1468 eveneens (zie par. 3.1). Het grote aantal kapellen is van nog latere datum.
Afbeelding 97a (commons.wikimedia.org)
De twee flankerende torentjes links aan het westportaal (alleen het torentje aan de zuidkant is hier te zien) van de O.L.Vrouwekerk in Deinze herinneren aan de Romaanse bouwstijl. Het achthoekige segment van de vieringtoren is ook hier het kenmerk bij uitstek van de Scheldegotiek. Het transept is erg kort, niet langer dan de kapellen, wat ook bij de Scheldegotische kerk van Hulst het geval geweest kan zijn (zie par. 3.1, bijschrift bij afbeelding 19).
Afbeelding 97b (www.deinzeonline.be)
Net zoals in Hulst steunt de toren van de kerk in Deinze in het interieur op zware vieringpijlers. Anders dan in Hulst is hier wel een vrije doorkijk van het middenschip naar het transept omdat het gewelf van het koor in de kerk van Deinze later niet verhoogd is.
Afbeelding 98 (beeldbank.stad.gent) O.L.Vrouwekerk in Mariakerke.
Afbeelding 99 (www.flick.com) O.L. Vrouwekerk in Kruibeke
Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit. Ut elit tellus, luctus nec ullamcorper mattis, pulvinar dapibus leo.
Afbeelding 100 (commons.wikimedia.org) O.L.Vrouw van Pamele in Oudenaerde.
Afbeelding 101 (foto auteur) Heilig Kruiskerk in Stekene